Những mùa sen hò hẹn

Trong dòng sông văn học dân gian, trong tiếng nói tâm hồn, tình cảm của Nhân dân lao động, sen đi vào ca dao, lần nào cũng đẹp, cũng tình. Sen trong ca dao trước hết và chủ yếu vẫn là sen của Nhân dân, những người gần sen, hiểu sen hơn nhất. 

Sen xuất hiện trong ca dao tình yêu đôi lứa:

- Búp hoa sen lai láng giữa hồ

Đưa tay định hái, sợ trong chùa có sư

- Có sư thì mặc có sư

Mời anh cứ hái, có hư em đền

Sen trong ca dao phản ánh trung thực dưới hình thức cách điệu và thi vị hóa sự sống và lẽ sống cao đẹp tự ngàn xưa của con người Việt Nam “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Người Việt Nam ai cũng thuộc bài ca dao bốn câu nổi tiếng:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Ở Hà Nội ngàn năm thương nhớ, sen tháng 5 trong đầm còn chưa lên hết lá. Những chiếc lá màu xanh non tựa như chiếc nón quai thao để ngửa của cô thiếu nữ, thêm vài giọt nước lăn lăn trên lá nhìn long lanh như ngọc. Sen đẹp từ khi là nụ. Búp hoa chúm chím thon nhọn như đôi bàn tay búp măng úp lại. Trong búp sen đó chất chứa bao nhiêu lớp cánh được gói ghém, sắp xếp gọn gàng khéo léo, ôm ấp đan cài vào nhau nằm im im ngủ. Khi còn là búp nhỏ thì ngả sang sắc hơi xanh nâu nhạt, màu hồng chưa hiện rõ, búp nằm ẩn chìm, lẫn sau những chiếc lá to, khi lớn màu hồng tươi đẹp lộ ra. Búp sen to dần, căng dần từng ngày. Bông e ấp lẩn khuất, thấp thoáng trong lá như muốn gọi mời bàn tay rẽ lá ngắm hoa. Bông khỏe khoắn vươn thẳng, khoe mình trong nắng sớm. Từ những lớp cánh xếp gọn ôm nhau nay bung nở, xòe căng, khoe nhị vàng tươi, thơm ngát. Lớp lớp cánh hoa nở còn kiêu sa, cong cong mềm mại như bàn tay đẹp nâng đỡ lấy nhị vàng. Màu hồng cánh sen, không biết tự bao giờ người ta đã dành riêng một sắc hồng để gọi tên như thế.

Hoa sen đẹp nhưng chóng tàn. Cắm hôm nay mới chum chúm nụ, sớm mai hoa khe khẽ hé rồi nở tròn căng rất nhanh lúc nào không biết. Ngoảnh đi ngoảnh lại, trưa chiều hoa tàn, cánh hoa vương đầy, có khi chỉ một cơn gió nhẹ thoảng qua, lớp lớp cánh hoa đã không còn sức níu giữ, đua nhau rơi rụng. Nghĩ đến hoa sen là nghĩ đến hoa đẹp vẻ mộc mạc, giản dị, từ bùn lầy vẫn vươn lên thanh khiết, thơm ngát tựa như sức sống cùng vẻ đẹp tâm hồn của con người và đất nước Việt Nam. Trước mình cũng nghĩ như vậy, nhưng khi hiểu sen, yêu sen và có chút suy tư lắng đọng, mình chợt nhận ra một điều theo cách riêng của mình rằng có phải vì đời hoa rực rỡ mà chóng tàn nên hoa càng gây thương gây nhớ? Hoa đẹp chỉ trong một ít thời khắc ngắn ngủi, không bền, không lâu, không thắm tươi cả mấy ngày trời như những loài hoa khác nên vốn hoa đã đẹp lại càng đẹp hơn, một vẻ đẹp mà ta không thể đưa tay nắm giữ cho riêng mình, vẻ đẹp ấy sẽ rời bỏ ta đi rất sớm khi ta chưa thể, chưa hề cảm thấy nó đủ đầy ở bên mình. Bởi hoa sen vô thường như thế mà các chị nội trợ yêu hoa thường bảo nhau cắm sen vào cuối tuần để có thời gian ngắm hoa nhiều hơn, các chị lại hẹn nhau mặc đẹp lưu lại những khoảnh khắc tươi trẻ bên hoa.

Vào hạ, mùa sen, sớm nào những xe cũng vun vút chở đầy sen dọc đường đê đổ về chợ hoa Quảng Bá. Đi sau những chiếc xe ấy cũng đủ ngơ ngẩn vì thoảng hương ngan ngát. Những bông sen loại một đã hé, mập mạp hứa hẹn nở xòe to luôn bán được giá cao, được đưa vào nhà hàng, khách sạn, văn phòng, được kén để trao tặng cho nhau. Còn mình, không có điều kiện kén sen Hồ Tây như sen đầm Trị, sen đầm Thủy Sứ lâu đời nức tiếng, cũng không cần kén những bông to, chỉ cần sen tươi, biết cách dưỡng hoa, cắm hoa thì bông nào cũng rực rỡ theo cách riêng của nó. Như sáng nay, mình đón lấy những bông sen đầu bông bị người buôn sen về ướp chè loại ra, người buôn sen cắm cũng chê mà thấy vẫn đẹp, vẫn vui. Sen đầu bông là hoa mới bói lần đầu, hoa tuy nhỏ, lớp cánh xếp ít hơn, nhưng không vì thế mà ít hương, ít sắc. Hoa vẫn hồng tươi, mềm mại, ngọt ngào. Mua sen cũng ba bảy đường mua. Nhiều lựa chọn nhất thì đến chợ hoa Quảng Bá. Tiện nhất thì mua hoa bán dọc đường, cứ ghé lại bên hàng hoa, bên những xe hoa rong ruổi khắp phố phường là có thể chọn ngay bó sen ưng ý. Kỳ công hơn là vào đầm sáng sớm đặt sen, chờ hái sen để chọn hoa ưng ý. Khi đã mua sen thành quen, có thời gian lang thang thăm đầm sen lúc chiều tà, rảnh rỗi ngồi hóng mát, nói chuyện với những chủ đầm, mình bất chợt liên tưởng đến lời bình của Hoài Thanh – Hoài Chân trong cuốn “Thi nhân Việt Nam” nổi tiếng: “Ở mỗi chúng ta đều có một người nhà quê. Cái nghề làm ruộng và cuộc đời bình dị của người làm ruộng cha truyền con nối từ mấy nghìn năm đã ăn sâu vào tâm trí chúng ta. Nhưng - khôn hay dại - chúng ta ngày một cố lìa xa nề nếp cũ để hòng đi tới chỗ mà ta gọi là văn minh. Dầu sau, những tính tình tư tưởng ta hấp thụ ở học đường cám dỗ ta, những cái phiền phức của cuộc đời mới lôi cuốn ta, nên ở mỗi chúng ta người nhà quê kia vốn khiêm tốn và hiền lành ít có dịp xuất đầu lộ diện”. Thế nhưng chỉ cần đầm sen lộng gió chiều nay đã đủ đánh thức niềm trắc ẩn của người nhà quê ấy. Nói như Hoài Thanh – Hoài Chân: “Ta bỗng thấy vườn cau, bụi chuối là hoàn cảnh tự nhiên của ta và những tính tình đơn giản của dân quê là những tính tình căn bản của ta”. Trong làn gió mát thơm ấy, mình nhớ bài tập đọc Tiếng Việt ê a từ khi còn thơ bé: Đầm sen ở ven làng. Lá sen màu xanh mát. Lá cao, lá thấp chen nhau phủ khắp mặt đầm. Hoa sen đua nhau vươn cao. Khi nở, cánh hoa đỏ nhạt, xòe ra, phô đài sen và nhị vàng. Hương sen ngan ngát, thanh khiết. Đài sen khi già thì dẹt lại, xanh thẫm. Suốt mùa sen, sáng sáng lại có những người ngồi trên thuyền nan rẽ lá, hái hoa.

Có lẽ hiếm có loài hoa nào gợi lên nhiều điều đẹp đẽ, thanh cao như hoa sen. Bởi thế mà khi mùa sen rực rỡ đi qua, khi sen lụi dần, lá non xanh đã thành lá già rũ xuống, đầm sen im ngủ đợi mùa sau, chỉ còn hạt sen thơm ngát trong bát chè thả thêm chút nhãn lồng, người ta vẫn tìm thấy trong màu chè thanh mát thi vị, thanh tao. Các chị nội trợ lại chăm chút nấu chè sen, kiên nhẫn đợi sen sôi liu riu, nhỏ lửa, luôn tay hớt bọt trắng để có bát chè đẹp như bông sen trao gửi đến những người thương yêu.

Có đôi khi giữa phố phường tất bật, bộn bề cuộc sống, bất chợt thấy sen mang gương mặt của người con gái ta yêu nên lúc thu sang, sen tàn, lại thương, lại nhớ hẹn đến mùa sau.

Nguồn: Thu Thu - thanhtravietnam.vn